Gần đây, Phó Tổng thống Tiêu Mỹ Cầm đã trả lời phỏng vấn của Đài Phát thanh Truyền hình Quốc gia Na Uy (Norsk Rikskringkasting AS, NRK), trả lời các vấn đề như quan hệ giữa hai bờ eo biển, địa chính trị, quan hệ Đài Loan-Mỹ, những cảm nhận của Phó Tổng thống khi thúc đẩy ngoại giao trong nhiệm kỳ bà làm Trưởng đại diện Đài Loan tại Mỹ, những kỳ vọng của Đài Loan đối với chính sách của Na Uy và các nước châu Âu khác, v.v...
Nội dung chính cuộc phỏng vấn như sau:
-Hỏi: Bà đã mang mèo đến Washington, so với chính sách “Ngoại giao chiến lang” của Trung Quốc, bà tự gọi mình là “mèo chiến”. Điều này có ý nghĩa gì?
Phó Tổng thống: Khi được cử đến Washington, D.C. làm Trưởng đại diện Đài Loan tại Mỹ, có phóng viên đã hỏi tôi sẽ phản ứng thế nào với “Ngoại giao chiến lang”. Tôi đã sử dụng phép ẩn dụ về “Mèo chiến” để mô tả bản thân mình vì mèo dễ thương hơn nhiều so với sói. Con người thường có xu hướng gần gũi hơn với những loài động vật ấm áp, nhiều lông, thư giãn và thân thiện. Quan trọng hơn, mèo rất nhanh nhẹn và linh hoạt. Mặc dù có kích thước nhỏ nhưng chúng có thể nhảy cao hơn chiều cao của chúng gấp nhiều lần. Mèo cũng rất kiên cường. Ngay cả khi thỉnh thoảng biến mất, chúng sẽ xuất hiện ở những nơi không ngờ tới. Điều này giống như cách sinh tồn của Đài Loan trong cộng đồng quốc tế.
Người dân Đài Loan ấm áp và hào phóng. Chúng tôi muốn trở thành sức mạnh thiện lượng, được yêu thương và làm những việc tốt cho người khác. Chúng tôi muốn tham gia vào cộng đồng quốc tế nhưng chúng tôi cũng muốn duy trì các nguyên tắc của mình. Chúng tôi phải kiên cường, nhanh nhẹn và thực tế khi ứng phó với môi trường cực kỳ phức tạp.
-Hỏi: Chúng ta thấy Trung Quốc tiến hành các cuộc tập trận bắn đạn thật, triển khai số lượng lớn máy bay chiến đấu và tàu chiến, mô phỏng việc phong tỏa hoặc xâm lược Đài Loan. Đồng thời, chúng ta cũng thấy bộ phim truyền hình “Zero Day” và trò chơi cờ bàn “2045” mô tả kịch bản Trung Quốc xâm lược. Điều này nói lên điều gì về thời đại chúng ta đang sống?
Phó Tổng thống: Đây là một thế giới phức tạp. Tôi cho rằng việc Nga xâm lược Ukraine là lời nhắc nhở với người dân Đài Loan rằng chúng tôi không được tự mãn và không thể coi hòa bình là điều hiển nhiên. Chúng tôi phải nỗ lực hơn nữa để duy trì hòa bình và ổn định, điều này rất quan trọng đối với người dân Đài Loan, đối với khu vực và đối với thế giới. Đáng tiếc là Trung Quốc đã có những hành động khiêu khích, không ngừng bành trướng quân sự, phá hoại kỳ vọng của mọi người về hòa bình và ổn định trong khu vực, từ chối tham gia đối thoại với chính quyền được bầu cử dân chủ của Đài Loan.
Chúng tôi rất quan ngại về các hành động quân sự ngày càng gia tăng và sự ép buộc về nhiều mặt của Trung Quốc, không chỉ về mặt quân sự, mà còn bao gồm tung tin sai lệch, chiến tranh tâm lý, chiến tranh chính trị và cưỡng ép kinh tế. Xu hướng đáng báo động này một lần nữa nhắc nhở chúng tôi phải nỗ lực hơn nữa để tăng cường quốc phòng. Mục tiêu cuối cùng của chúng tôi là ngăn ngừa xung đột và làm dịu tình hình, nhưng chúng tôi cũng hiểu rằng phải duy trì hòa bình bằng cách xây dựng sức mạnh của mình, đồng thời giữ các kênh đối thoại mở để duy trì sự ổn định và hiện trạng có ý nghĩa đối với toàn thế giới.
-Hỏi: Bà có lo ngại rằng nếu Nga chiếm đóng Ukraine, Trung Quốc sẽ làm theo để chống lại Đài Loan không?
Phó Tổng thống: Chúng tôi đang ở tình trạng rất bất đối xứng, chính quyền toàn trị có thái độ rất hung hăng và đe dọa sự sống còn của chúng tôi. Điều này nhắc nhở chúng tôi phải tăng cường an ninh. Từ kinh nghiệm của Ukraine, chúng tôi phải phát triển nhiều công nghệ mới nổi hơn. Chúng ta đã thấy ứng dụng của phương tiện không người lái, hệ thống thông minh và trí tuệ nhân tạo. Chúng tôi cũng sẽ tận dụng tốt năng lực của khu vực tư nhân để hỗ trợ nâng cao khả năng phục hồi toàn xã hội.
Khả năng phục hồi không chỉ là về quân sự và an ninh, mà còn là khả năng phục hồi ở cấp độ toàn xã hội. Đài Loan có nhiều kinh nghiệm trong việc ứng phó với động đất, bão và thiên tai, nhưng chúng tôi cũng ngày càng cần phải ứng phó với các tình huống như bị cắt cáp ngầm, tình trạng này cũng đã trở thành thách thức an ninh ở châu Âu. Chúng tôi cũng cần tăng cường khả năng phục hồi về viễn thông, dự trữ vật tư và năng lượng. Tình hình địa chính trị toàn cầu cho chúng ta biết rằng vẫn còn rất nhiều việc phải làm.
-Hỏi: Tại sao an ninh của Đài Loan lại quan trọng đối với chiến lược toàn cầu?
Phó Tổng thống: An ninh của Đài Loan vô cùng quan trọng đối với an ninh toàn cầu, bất kỳ hành vi nào phá hoại sự ổn định và an ninh ở eo biển Đài Loan sẽ gây bất ổn cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, không chỉ về mặt an ninh mà còn bao gồm cả kinh tế. Dữ liệu thống kê cho thấy gần 50% thương mại hàng hải của thế giới, bao gồm cả vận tải container, đi qua vùng biển xung quanh eo biển Đài Loan. Đài Loan đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Công nghệ của Đài Loan cung cấp động lực cho nhiều thiết bị trên toàn thế giới, từ điện thoại di động, ô tô, cho đến vệ tinh và thiết bị quốc phòng. Do đó, khả năng phục hồi của Đài Loan rất quan trọng đối với sự phát triển không ngừng của công nghệ toàn cầu, giúp đảm bảo giá trị nhân đạo, sự tôn trọng cơ bản đối với cuộc sống con người, hòa bình, ổn định, dân chủ và tự do.
-Hỏi: Đảng phái của bà đã đấu tranh cho nền dân chủ ở Đài Loan và từ lâu luôn nỗ lực theo đuổi Đài Loan độc lập. Bà chưa bao giờ đưa sự ủng hộ này vào chính sách của Chính phủ. Nhưng liệu điều này có bị Bắc Kinh coi là khiêu khích không? Chính phủ liệu có làm gì thêm để giảm bớt căng thẳng không?
Phó Tổng thống: Quan điểm cơ bản của chúng tôi là người dân Đài Loan phải được hưởng tự do, dân chủ và có quyền quyết định tương lai của chính mình. Về phương hướng tương lai của Đài Loan, xã hội dân chủ có toàn quyền quyết định thông qua các cuộc bầu cử dân chủ. Lập trường của chúng tôi là ủng hộ việc duy trì hiện trạng. Chúng tôi phải nỗ lực chống lại những hành động gây rối hiện trạng và xâm phạm quyền dân chủ của người dân Đài Loan trong việc tự quyết định tương lai của mình một cách hòa bình.
-Hỏi: Bà dự định sẽ tiếp xúc với Bắc Kinh như thế nào về mặt chính trị?
Phó Tổng thống: Nhiệm vụ mà chúng tôi được người dân Đài Loan giao phó là bảo vệ Hiến pháp của Đài Loan, tức là “Hiến pháp Trung Hoa Dân Quốc”, hệ thống chính quyền và lối sống dân chủ của người dân Đài Loan. Đây là trách nhiệm cơ bản của chúng tôi.
Chúng tôi cũng kêu gọi chính quyền Bắc Kinh tham gia đối thoại với các nhà lãnh đạo được bầu cử dân chủ của Đài Loan. Chúng tôi luôn sẵn sàng tham gia đối thoại trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Tôi tin rằng đây là một lập trường rất hợp lý và cần được cộng đồng quốc tế ủng hộ.
-Hỏi: Nếu xảy ra xung đột, Đài Loan có thể tự vệ mà không cần dựa vào Mỹ không?
Phó Tổng thống: Mọi việc chúng tôi đang làm hiện nay là để tránh xảy ra xung đột. Chúng tôi biết rằng phải tăng cường đầu tư vào quốc phòng và tiếp tục hiện đại hóa quân đội để có được các hệ thống tiên tiến nhất và lực lượng được đào tạo tốt nhất. Tất nhiên, điều này đòi hỏi phải hợp tác với Mỹ để đạt được mục tiêu nhưng sức mạnh răn đe mạnh mẽ nhất vẫn là quyết tâm bảo vệ bản thân và đầu tư của chúng tôi vào việc tự phòng vệ.
Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác với Mỹ theo “Đạo luật Quan hệ Đài Loan”. Đây là quan hệ đối tác hiệu quả, Mỹ không chỉ cung cấp cho chúng tôi các thiết bị cần thiết để tự phòng vệ mà còn thông qua Quyền điều chỉnh nguồn lực Tổng thống (PDA), các luật liên quan do Quốc hội thông qua, chương trình Tài trợ quân sự nước ngoài (FMF) và Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng (NDAA), v.v... để tiếp tục hỗ trợ chúng tôi. Điều này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng khả năng tự phòng vệ của Đài Loan.
-Hỏi: Bà có lo ngại Tổng thống Trump sẽ đưa Đài Loan vào một thỏa thuận lớn với Trung Quốc mà không trao đổi trước với Đài Loan không?
Phó Tổng thống: Như tôi đã nhiều lần nhấn mạnh, tương lai của Đài Loan phải do người dân Đài Loan quyết định một cách dân chủ.
-Hỏi: Liệu điều này có khó khăn hơn khi xét đến tình hình chính trị hiện tại ở Mỹ?
Phó Tổng thống: Đài Loan là đối tác rất quan trọng của Mỹ, có những đóng góp to lớn vào chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu và là nguồn cung ứng đáng tin cậy. Đài Loan không chỉ xây dựng ngành công nghiệp công nghệ cao mà còn tạo ra công nghệ đáng tin cậy. Đài Loan là đối tác vô cùng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế và tái công nghiệp hóa của Mỹ. Chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác vì những lợi ích chung này, đồng thời cùng duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
-Hỏi: Na Uy là một quốc gia nhỏ ở châu Âu, bà mong đợi gì về chính sách của Na Uy hoặc các quốc gia châu Âu khác?
Phó Tổng thống: Ông nói Na Uy là một quốc gia nhỏ nhưng thực ra Na Uy lớn hơn Đài Loan rất nhiều. Tôi muốn nhấn mạnh rằng không có quốc gia nào không thể có tự do chỉ vì diện tích nhỏ bé. Tôi tin rằng nhiều quốc gia châu Âu có thể hiểu được điều này. Tôi tin rằng mọi xã hội đều muốn có cuộc sống tự do, hòa bình và có quyền quyết định tương lai của chính mình. Vì vậy, chúng tôi hy vọng cộng đồng quốc tế sẽ ủng hộ những nỗ lực của Đài Loan trong việc theo đuổi dân chủ, hòa bình và thịnh vượng.
Về mặt địa chính trị, chúng tôi hy vọng các nước sẽ tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan, phản đối bất kỳ hành động đơn phương nào nhằm thay đổi hoặc phá hoại hiện trạng khu vực bằng cách sử dụng vũ lực.
Về mặt kinh tế, chúng tôi hy vọng sẽ tăng cường hợp tác với Na Uy và châu Âu, đồng thời tăng cường kết nối trong các lĩnh vực khoa học công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Những lĩnh vực này rất quan trọng đối với thế giới ngày nay và Đài Loan đóng vai trò chủ chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này. Chúng tôi cũng hy vọng rằng châu Âu sẽ ký kết hiệp định thương mại với Đài Loan, giống như các hiệp định đối tác kinh tế và thương mại mà chúng tôi đã ký kết với các đối tác khác như Vương quốc Anh, Canada và Mỹ. Chúng tôi hy vọng sẽ đạt được những tiến triển thực chất hơn về kinh tế và thương mại với châu Âu.
Cuối cùng, về mặt dân chủ, tất cả các quốc gia dân chủ đều đang phải đối mặt với những thách thức do thông tin sai lệch, sự can thiệp của các thế lực bên ngoài và sự thao túng xã hội. Chúng ta phải nâng cao hiểu biết của người dân về truyền thông để đối mặt với những thách thức này. Do đó, tôi tin rằng chúng ta có thể mở rộng hơn nữa trao đổi và hợp tác trong xã hội dân sự.