Tại cuộc họp nội các diễn ra ngày 16/9, Chính phủ Quần đảo Solomon đã thông qua quyết định chuyển sang thiết lập ngoại giao với nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Chính phủ Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) bày tỏ sự đáng tiếc và lên án mạnh mẽ trước quyết định này, đồng thời tuyên bố chấm dứt quan hệ ngoại giao với Quần đảo Solomon kể từ ngày 16/9/2019, chấm dứt toàn bộ các dự án hợp tác song phương, lập tức triệu hồi cán bộ Đại sứ quán, nhân viên đội ngũ kỹ thuật và trung tâm y tế Đài Loan về nước. Đài Loan cũng đồng thời yêu cầu phía Solomon lập tức rút hết nhân viên ngoại giao của chính phủ nước này tại Đài Loan về nước.
Tối 16/9, Tổng thống Thái Anh Văn đã có bài phát biểu quan trọng về việc Đài Loan chấm dứt quan hệ ngoại giao với Quần đảo Solomon. Dưới đây là toàn văn bài phát biểu:
Thưa đồng bào cả nước, chúng ta đã chấm dứt quan hệ ngoại giao giữa Trung Hoa Dân Quốc và Quần đảo Solomon. Chúng ta bày tỏ sự đáng tiếc và lên án mạnh mẽ trước quyết định của Chính phủ Solomon về việc thiết lập quan hệ ngoại giao với Trung Quốc.
Trong mấy năm qua, Trung Quốc đã liên tiếp sử dụng sức ép về tiền bạc và chính trị để chèn ép không gian quốc tế của người dân Đài Loan. Chúng ta cần đưa ra lời lên án nghiêm khắc nhất trước những hành động này. Đây không chỉ là mối đe dọa đối với Đài Loan mà còn ngang nhiên thách thức và phá hoại trật tự quốc tế.
Trong những năm qua, Đài Loan luôn là người bạn chân thành của các nước bang giao, cố gắng hết sức và đối xử tận tâm. Tuy nhiên, trước sự can thiệp và chèn ép của Trung Quốc, chúng ta quyết không để bị đe dọa, không cho phép bất kỳ ai làm điều đó.
Tôi muốn nhấn mạnh, Đài Loan sẽ không chạy đua với Trung Quốc về ngoại giao tiền bạc, không đáp ứng những yêu cầu vô lý, đó không phải là phương thức ngoại giao của chúng ta. Huống hồ những cam kết viện trợ tài chính của Trung Quốc thường chỉ là séc khống. Những gì Đài Loan đã làm cho người dân Solomon, đặc biệt là những hỗ trợ về y tế, nông nghiệp, giáo dục và văn hóa, chưa bao giờ có thể tính được bằng đồng tiền.
Bắt đầu từ nay, chúng ta sẽ đóng cửa sứ quán, đồng thời rút hết các thành viên đội ngũ kỹ thuật và đội ngũ y tế thường trú tại Solomon về nước. Chúng ta biết ơn các chiến binh ngoại giao đã chiến đấu đến thời khắc cuối cùng vì tình hữu nghị giữa hai nước. Những dự án hợp tác dang dở của họ không thể tiếp tục thực hiện được, quả thực rất đáng tiếc, đây cũng là sự mất mát đối với nhân dân Solomon, nhưng đó là sự lựa chọn của Chính phủ Solomon, chúng ta chỉ có thể phản hồi như vậy.
Cho dù hai nước chấm dứt quan hệ ngoại giao, tôi vẫn muốn cảm ơn những người bạn và nhân dân Solomon đã ủng hộ Đài Loan trong thời gian vừa qua, đồng thời cảm ơn các đồng minh quốc tế đã hỗ trợ trong việc hòa giải vấn đề này. Việc nảy sinh biến cố trong ngoại giao, thực sự là một thách thức, nhưng Đài Loan vẫn còn rất nhiều bạn tốt cùng sát cánh trên khắp thế giới, chúng ta không đơn độc.
Trong vài năm qua, người dân trên toàn thế giới đều đã biết, bằng cách thức mua chuộc các nước bang giao chấm dứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan và các thủ đoạn chèn ép khác, Trung Quốc muốn tác động vào tinh thần người dân Đài Loan, ép buộc Đài Loan phải chấp nhận chính sách “Một quốc gia, hai chế độ”.
Tôi tin tưởng rằng câu trả lời của 23 triệu dân Đài Loan đều là: Không bao giờ.
Đảng cầm quyền và các đảng đối lập ở Đài Loan có thể có quan điểm khác nhau về quan hệ giữa hai bờ eo biển nhưng không bao giờ chấp nhận chính sách “một quốc gia, hai chế độ”, đó là sự đồng thuận lớn nhất của Đài Loan.
Chúng ta tin rằng việc cướp đi nước bang giao của Đài Loan, cho dù có thể tạo ra dư luận trong một thời gian nhưng rốt cuộc chỉ có hại chứ không có lợi cho sự phát triển mối quan hệ giữa hai bờ eo biển.
Động thái của Trung Quốc, cho dù là trả đũa việc Đài Loan mua máy bay chiến đấu F-16 của Mỹ hay để chuyển trọng tâm chú ý thay cho sự kiện “Dự luật dẫn độ” ở Hồng Kông, đều không ảnh hưởng đến niềm tin và sự đoàn kết của người dân Đài Loan.
Đài Loan sẽ bằng hành động của mình nói với thế giới: Chúng ta sẽ không từ bỏ việc nâng cao sức mạnh quốc phòng của Đài Loan, chúng ta càng không từ bỏ sự kiên định đối với nền dân chủ và tiếng nói ủng hộ đối với Hồng Kông.
Chúng ta sẽ tiếp tục tích cực hướng ra thế giới, cho dù là nước bang giao hay không phải là nước bang giao, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) sẽ luôn kết bạn với thế giới giống như các quốc gia có chủ quyền khác.
Thưa đồng bào, trong tương lai, những áp lực đến từ Trung Quốc sẽ chỉ ngày càng gia tăng chứ không giảm đi nhưng nhân dân Đài Loan sẽ không chịu khuất phục, ý đồ của Trung Quốc trong việc tác động đến chính trị và bầu cử tại Đài Loan sẽ bị thất bại.
Trước sự bắt nạt của Trung Quốc, Đài Loan cần phải dũng cảm, đoàn kết và hướng ra thế giới. Chúng ta không có đường lùi, không thể nao núng, thỏa hiệp. Chúng ta phải nhất trí đối ngoại, bước đi trên con đường của mình.