Giải Công nghệ sinh học y dược của Giải thưởng nhà Đường (Tang Prize) lần thứ 3 được trao tặng cho 3 nhà khoa học đã nỗ lực cho sự ra đời của liệu pháp nhắm trúng đích trong điều trị ung thư. Đó là Tiến sĩ Tony Hunter, Tiến sĩ Brian J. Druker và Tiến sĩ John Medelsohn.
Những cống hiến của 3 nhà khoa học đoạt giải là ví dụ điển hình thành công nhất của quá trình đi từ nghiên cứu khoa học cơ bản cho đến ứng dụng lâm sàng. Thuốc nhắm trúng đích trong điều trị ung thư ra đời khiến bệnh ung thư có khả năng chữa được, thậm chí một số bệnh ung thư có thể hoàn toàn được chữa lành.
Tiến sĩ Tony Hunter là nhà khoa học đầu tiên phát hiện ra Tyrosine có thể bị phosphoryl hóa vì ông phát hiện thấy gen Src gây ung thư là một thụ thể Tyrosine kinase (TK), khiến ông trở thành người đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu thuốc điều trị ung thư bằng con đường ức chế enzym Tyrosine Kinase (Tyrosine Kinase inhibitor, gọi tắt là TKI), mở đường cho những nghiên cứu rộng rãi về gen gây ung thư do TK trong 20 năm sau đó.
Nhờ cơ chế đường truyền tín hiệu của thụ thể Tyrosine kinase được phát hiện bởi Tiến sĩ Hunter, Tiến sĩ Druker và Tiến sĩ Mendelsohn đã nghiên cứu, điều chế ra thuốc điều trị nhắm trúng đích và đã ứng dụng thành công trong điều trị các bệnh: bạch cầu myeloid mãn tính, ung thư đại tràng, ung thư đầu và cổ.
Những ứng dụng trong liệu pháp nhắm trúng đích đã đạt được thành tựu vượt bậc trong gần 20 năm qua, ngoài các bệnh: bạch cầu myeloid mãn tính, ung thư đại tràng, ung thư đầu và cổ, các bệnh ung thư khác như: ung thư phổi, ung thư vú, ung thư gan cũng đã có thuốc điều trị nhắm trúng đích được đưa vào sử dụng.
Trước năm 2000, đại đa số các bệnh ung thư đều phải sử dụng phương pháp truyền hóa chất nhưng đây là phương pháp điều trị bắt buộc, không có sự lựa chọn và không có hiệu quả tốt.
Sau năm 2000, nếu tìm thấy gen bị đột biến của bệnh ung thư thì sẽ có cơ hội đối chiếu với thuốc điều trị nhắm trúng đích. Tính đặc hiệu của thuốc nhắm trúng đích có thể sẽ chặn đứng đường truyền tín hiệu của tế bào ung thư, tế bào ung thư sẽ bị tiêu diệt, hiệu quả điều trị được nâng cao rõ rệt, đồng thời là sự khích lệ rất lớn đối với các bác sĩ lâm sàng.
Người phụ trách giải thưởng này, Viện sĩ Viện Nghiên cứu Trung ương Trương Văn Xương cho biết, giải Công nghệ sinh học y dược của Giải thưởng nhà Đường không những cần có nghiên cứu cơ sở vững vàng mà còn phải nghiên cứu và điều chế được thuốc tốt.
Tham dự buổi họp báo công bố giải thưởng tổ chức ngày 19/6/2018, Viện sĩ Viện Nghiên cứu Trung ương Dương Phán Trì cho biết, giải Công nghệ sinh học y dược do Giải thưởng nhà Đường lập nên có sự khác biệt với giải Nobel Y học. Mục đích lập nên giải thưởng này không chỉ là những đột phá trong nghiên cứu cơ sở mà còn phải xác định rõ có thể áp dụng trên người bệnh, mang lại hạnh phúc cho xã hội loài người.
Viện sĩ Viện Nghiên cứu Trung ương Cung Hành Kiện cũng nói, điều chế thuốc là sự sự mài dũa lâu dài. Chủ nhân của giải thưởng hôm nay đã biết được cơ chế đường truyền từ những năm 1980 nhưng phải đến tận sau năm 1998 mới có thuốc điều trị được đưa ra thị trường, trong đó đã phải đầu tư biết bao thời gian và công sức nghiên cứu, “không được có tầm nhìn ngắn, không được quá nôn nóng, phải mất một thời gian mới có thể tạo ra đóng góp lớn được”.
Giám đốc điều hành Quỹ Giải thưởng nhà Đường Trần Chấn Xuyên cho biết, chủ nhân của giải Công nghệ sinh học y dược 3 năm nay, từ liệu pháp miễn dịch, công nghệ chỉnh sửa gen cho đến thuốc điều trị nhắm trúng đích lần này đều là những lĩnh vực nghiên cứu vô cùng sôi động hiện nay và vẫn đang không ngừng phát triển nhanh chóng. Giải thưởng Nobel coi trọng khoa học cơ sở nhưng để giành Giải thưởng nhà Đường càng không đơn giản, “phải có sự mài dũa và phát triển”.
Sau khi giải Nobel Y học năm 2017 được công bố, Quỹ Giải thưởng nhà Đường đã từng chủ động phát đi thông cáo báo chí, trong đó chỉ rõ bản chất và ý nghĩa của Giải thưởng nhà Đường và giải Nobel có “sự khác biệt mang tính bổ sung cho nhau”. Giải Nobel Y học năm 2017 trao tặng cho 3 nhà khoa học vì những phát hiện của họ về cơ chế phân tử kiểm soát đồng hồ sinh học của cơ thể nhưng thành quả nghiên cứu của họ chưa đi vào giai đoạn khai thác, phát triển công nghệ sinh học y dược hoặc hình thành phương pháp điều trị thực chất nên khó có thể trở thành đối tượng được Giải thưởng nhà Đường lựa chọn.
(Nguồn: Hãng tin Trung ương CNA)